Günümüzde spor kulüpleri sportif organizasyonlarının yanı sıra çeşitli ticari faaliyetler yürütüyorlar, büyük gelirler elde ediyorlar ve kurumsal olarak da giderek büyüyorlar. Spor kulüplerinin hem kurumsal hem de sportif açıdan uzun vadeli sürdürülülebilir başarı sağlamaları için güvenilir olmaları büyük önem taşıyor. Bunun yolu da etik ilke ve uygulamalardan geçiyor. Etik, genel olarak ilişkilerde evrensel düzeyde kabul görmüş değer yargılarının bütünü olarak ifade ediliyor ve kulübün tüm paydaşlarına karşı yükümlülüklerini ve temel değerlerini ortaya koyuyor.
Kulüplerin çalışanlarına, sporcularına, müşterilerine, taraftara, diğer kulüplere, federasyonlara, UEFA ve FIFA gibi uluslararası organizasyonlara, devlete, düzenleyici otoritelere ve tüm topluma karşı çeşitli yükümlülükleri bulunuyor. Gittikçe karmaşıklaşan ve rekabeti artan spor ve iş dünyasında kulüplerin tüm bu paydaşların çıkarlarına duyarlı olarak faaliyet göstermeleri ve etik yönetim yaklaşımına sahip olmaları gerekiyor. Bu nedenle kulüplerin hem genel etik, hem spor etiği, hem de iş etiği ilkelerini esas alarak kulüp bünyesinde etik ilkeler, süreçler ve kurumsal kültür oluşturulmasına dayalı etik yönetim yapısı oluşturması ve etik uyum programı yürütmesi büyük önem taşıyor.
Kulüp yönetiminin liderliği ve etik kodlar oluşturulması kritik önem taşıyor
Kulüp bünyesinde etik yönetimi yapısı ve etik uyum programı için öncelikle kulüp yönetiminin stratejik liderliği, desteği ve rol modelliği çok kritik. Üst yönetimin desteği ve sahiplenmesi olmadan kulüp bünyesinde etkili bir etik yönetimi ve kültürü oluşturmak mümkün değil. Bu açıdan üst yönetimin söylemleri ile yaptıklarının uyumlu olması ayrıca önem taşıyor. Bunun yanı sıra kulübün etik ilkeleri veya kodları ile davranış kurallarının oluşturulması, Yönetim Kurulu, hatta Genel Kurul tarafından onaylanması, bunların tüm çalışanlara duyurulması ve ayrıca kulübün internet sitesinden kamuoyu ile paylaşılması gerekiyor.
Etik kod ve davranış kuralları; kulübün değerlerinden kaynaklanan sistemleştirilmiş ve resmileştirilmiş ilkelere ilişkin bir manifestodur. Kulübün kimliğini tanımlar, işlerin hangi ilke ve esaslara göre yürütüleceğini, hangi davranışların kabul edilir olduğunu belirtir. Etik kodlar veya ilkelerin yazılı olması büyük önem taşıyor. Etik kodların yazılı olması ve duyurulması, kulüp ve bağlı şirketlerdeki yönetici ve çalışanların kendilerinden bekleneni ve buna uymama halinde olası yaptırımları daha açık bir şekilde görebilmelerine imkan sağlar.
Etik kodlar, etik yapı ve süreç oluşturulmasında en başta gelen yöntemdir. Etik kodlar; genellikle yasalara uyum sağlama, adalet, dürüstlük, insana ve topluma saygı gibi genel etik değerler ile idealist bir temel teşkil eder. Kulübün bu değerlere atfettiği önem ve önceliği vurgulanır ve bu bağlamdaki ilke, standart ve kuralları soyuttan somuta doğru ayrıntılandırılır. Hediye alma ve verme limiti gibi kurallarda burada belirlenmelidir. Etik ilkelerin gerçekçi ve birbiriyle tutarlı olması, düzenli olarak gözden geçirilmesi ve gerekli güncellemelerin yapılması da önem taşıyor.
Etik ihbar hatları oluşturulması gerekiyor
Bunun yanı sıra etik ihlalleri inceleyecek ve değerlendirecek etik komiteleri veya etik görevlileri görevlendirilmesi, etik ihlallerin bildirilmesi için etik hattı ve sorun bildirme sistemleri oluşturulması gerekiyor. Etik komiteleri ya da etik görevlileri; etik ilke, kural ve standartların oluşturulması, etik uyum programının koordine edilmesi ve yürütülmesi, etik ihlallerinin değerlendirilmesi ve sonuca ulaştırılması gibi konularda önemli bir işleve sahiptir.
Etik hattı; kuruluşlarda etik dışı bir eylemin bildirilmesini veya etik ilintili sorulara yanıtlar verilmesini sağlamak amacı için özel telefon hattı, e-mail ya da form gibi yöntemlerle oluşturulan hatlara deniyor. Bunlara bazen etik ihbar hattı veya yalnızca ihbar hattı gibi isimler de verilebiliyor. Etik hattın sürekli ulaşılabilir olması gerekiyor. Etik hattı uygulamalarında ihbarda bulunan kişilerin gizliliğinin sağlanması büyük önem taşıyor.
Etik eğitimleri ve denetimleri gerçekleştirilmeli
Etik yönetimi açısından kulüp ve bağlı şirketlerdeki tüm personeli kapsayan düzenli etik eğitimleri verilmesi, değişik kademelerde çalışanlar için farklı eğitim programları uygulanması, insan kaynakları yönetiminde etik ilkelerin ve uygulamaların temel alınması, işe alım, terfi, ödül gibi sistemlerin buna göre tasarlanması, insan kaynakları uygulamalarının etik davranışları teşvik eden ve ödüllendiren, etik dışı davranışları ise caydıran ve cezalandıran nitelikte olması kulüpte etik örgütsel kültür oluşturulması bakımından zorunlu.
Ayrıca kulüp bünyesinde yürütülen etik uyum programının iç denetim ve dış denetime tabi tutulması, programın mevcut performansının belirlenmesi ve varsa tespit edilen eksikliklerin kulüp yönetimine ve yönetim kuruluna raporlanması büyük önem taşıyor. Etik uyum programında veya programın uygulanması sürecinde tespit edilen eksikliklerin kulüp yönetimi tarafından hızla giderilmesi, gerekiyorsa süreçlerin ve uygulamaların revize edilmesi gerekiyor.
Kulüpler etik ilkelere dayalı kurumsal kültür oluşturmalı
Bir kulübün kurumsallaşmasının en önemli sacayaklarından birisi de başarılı bir etik yönetimidir. Etik uyum programı, kulüp bünyesinde etik bir kültürün oluşması bakımından büyük önem taşıyor. Bununla birlikte etik kültürün sağlıklı gelişimi ve kulüp bünyesinde yerleşmesi yani kurumsallaşması için yöneticiler tarafından çalışanların bu sürece dahil edilmesi, onların motive edilmesi ve böylece etik ilkelerin tüm çalışanlar tarafından benimsenmesinin sağlanması gerekiyor. Bu yapılabildiği takdirde etiğin gerçek anlamda kulüp bünyesinde kurumsallaştığından bahsetmek mümkün olabilecektir.
Kulüp bünyesinde oluşturulan etik kurumsal kültürün kulübün çeşitli risklerden, maddi ve manevi kayıplardan korunması, yurt içi ve yurtdışındaki itibar, güven ve saygınlığının artması bakımından çok önemli katkılar sağlayacağını ifade etmek yanlış olmayacak. İş ve spor etiğini, şirket felsefesi haline getiren kulüplerin tüm paydaşları ile dürüst, adaletli, güvene dayalı, sağlıklı ve uzun süreli ilişkiler kurabilmesi mümkün olabilecek, bu da kurumsal ve sportif başarıların artmasına katkı sağlayabilecek, kulüpler daha güvenli bir şekilde faaliyetlerini sürdürebileceklerdir.
Yeterli etik yaklaşımı, duyarlılığı ve kurumsal kültürü olmayan kulüpler ise maddi ve manevi kayıplar, imaj ve itibar kayıpları, kurum içi iletişimin bozulması, çalışan bağlılığının zayıflaması gibi önemli olumsuz sonuçlarla yüzleşmek zorunda kalabilirler. Bu nedenle tüm kulüplerin bu konuya önemle yaklaşması, etik ilkelerini belirlemesi, etik yönetimi esas alan uyum programı uygulaması, gerekli süreçleri oluşturması, etiğin kurumsal bir kültür haline gelmesini ve kurumsallaşmasını sağlaması büyük önem taşıyor.
Gürdoğan Yurtsever
Fenerbahçe Dergisi’nin Haziran 2018 sayısında yayımlanmıştır.
