Spor kulüplerinin giderek büyüyen ve karmaşık hale gelen işlemleri mevcut risklerin boyutlarını büyütürken, aynı zamanda yeni risklere de neden oluyor. Bu kapsamda kulüplerin özellikle piyasa, uyum, itibar ve operasyonel nitelikli çeşitli risk türleri ile karşı karşıya bulunduğunu belirtmek gerekiyor. Bu riskler, kontrol edilemediği ve yönetilemediği takdirde kulüplere önemli zararlar verme potansiyeline sahip. Bunu önlemenin yolu da kulüp bünyesinde etkin bir şekilde iç kontrol, risk yönetimi ve iç denetim sistemlerinin kurulmasından geçiyor.
“İç kontrol sistemi”; kulübün tümünü kapsayan, yönetim kurulundan en alt düzeydeki çalışana kadar kulübün tüm çalışanlarının sorumluluklarının bulunduğu, transferlerden ödemelere kadar tüm süreçlerdeki riskleri azaltmayı hedefleyen sistematik yapıyı ifade ediyor. Çalışanların ve birimlerin görev tanımlarının açık bir şekilde yapılması, her çalışanın ancak yetkisi bulunan bilgiye erişebilmesi, ödeme yapma ve muhasebeleştirme gibi görevlerin farklı personelin sorumluluğun verilmesi, işlemlerde limit, onay ve çapraz kontrol mekanizmalarının oluşturulması gibi kontrol uygulamalarını bu sistemin yapı taşları olarak belirtmek mümkün. Bir kurumun operasyonlarının etkinlik ve verimliliği, üretilen mali raporların güvenilir olması ve faaliyetlerinin yasal düzenlemelere uyumlu bir şekilde yürütülmesi bakımından iç kontrol sistemi hayati önem taşır. İç kontrol sistemindeki yetersizlikler; hatalı kararlar alınmasına, gelir kayıplarına, zararlara ve suistimallere neden olabilir.
Benzer şekilde; günümüzde kulüplerin faaliyetlerini güvenli bir şekilde sürdürebilmesi, hedeflediği amaçları gerçekleştirebilmesi bakımından karşı karşıya kaldığı tüm riskleri bilmesi, ölçmesi, azaltması ve mevcut riskleri doğru bir şekilde yönetmesi çok önemli hale geldi. Bunu başarmanın yolu da kulüp bünyesinde olasılıklara ve senaryolara dayalı etkin bir “risk yönetimi sistemi”nin kurulmasından geçiyor. Risk yönetimi; belirsizliklerin azaltılması, geleceğe dönük daha sağlıklı kararlar alınması, kaynakların etkili ve verimli kullanılması, fırsatlardan yararlanılması ve kayıpların önlenmesi gibi faydaları bulunan çok önemli bir yönetim aracıdır.
Kulüplerin iç kontrol ve risk yönetimi sistemleri açısından en büyük sorumluluklardan birisi de “iç denetim” fonksiyonuna düşüyor. “İç denetim” bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını güden bağımsız ve objektif bir güvence ve danışmanlık faaliyetidir.
“İç denetim”; kurumun risk yönetimi, kontrol ve kurumsal yönetim süreçlerinin etkinliğini sistematik ve disiplinli bir yaklaşımla değerlendirerek bu süreçlerdeki eksikliklerin tespit edilmesi ve giderilmesi, risklerin ve kayıpların azaltılması, hataların ve suistimallerin önlenmesi, kaynakların verimli kullanılması, yasal düzenlemelere uyumlu faaliyet gösterilmesi, itibar ve güvenin korunması, şeffaf ve hesap verebilir yönetim uygulamalarının geliştirilmesi gibi hususlarda kurumlara katma değer sağlayıp, hedef ve amaçlara ulaşılmasında önemli bir rol üstleniyor.
İç denetimin önemi tüm dünyada giderek artıyor. İç denetçiler günümüzde yönetimlerin en önemli yardımcıları haline geldi. Ülkemizde de son 10 yılda iç denetim ile ilgili her alanda art arda düzenlemeler yapıldı ve yapılmaya devam ediyor. Başta bankacılık olmak üzere, sermaye piyasaları, sigortacılık, kamu ve suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi alanlarında iç denetim ile ilgili önemli düzenlemeler yapıldı. Böylece günümüzde mali sektörde ve birçok kamu kurumunda iç denetim zorunlu bir faaliyet olarak yürütülüyor. Reel sektörde ise holdingler, büyük şirketler ve halka açık şirketler başta olmak üzere bir çok firmada iç denetim faaliyeti yürütülüyor. Yeni Türk Ticaret Kanunu da iç denetimin önemini artıran bir başka düzenleme oldu.
Spor kulüpleri açısından da “iç denetim” önem verilmesi gereken bir konu olarak karşımıza çıkıyor. Bilindiği üzere, ülkemizde spor kulüpleri “dernek” statüsünde faaliyet gösteriyor. Dernekler mevzuatında ise derneklerde iç denetimin esas olduğu belirtiliyor. Bunun yanı sıra tüm kulüplerde, en az 3 asil ve 3 yedek üyeden oluşan ve Genel Kurullar tarafından seçilen Denetim Kurulları bulunuyor. Bu kurullar kulübün tüzükte belirtilen amaçlar doğrultusunda faaliyet gösterip göstermediğini, hesap ve kayıtların mevzuata ve tüzüğe uygun tutulup tutulmadığını belirli aralıklarla denetleyerek Yönetim Kurulu ve Genel Kurul’a sunuyor.
Fakat bu kurulların, gerçek bir denetim işlevi göremediğini, şekli ve kısmi denetimler yapabildiğini belirtmek gerekiyor. Zaten yapıları itibarıyla, tam zamanlı çalışmayan ve fahri nitelikte üst kurullar olduğundan, bu kurullardan gerçek anlamda denetim yapmalarını beklemek de mümkün değildir. Bu nedenle kulüplerde denetimden beklenen faydayı elde etmek mümkün olamıyor. Bütçeleri giderek büyüyen kulüplerde uzman ve tam zamanlı görev yapan profesyonel iç denetçilerin görevlendirilmesi ve iç denetim birimlerinin kurulması büyük bir ihtiyaç haline geldi.
Son 10-15 yılda ekonomik büyüklükleri giderek büyüyen ve kurmuş olduğu şirketlerle adeta bir holdinge dönüşen Fenerbahçe’nin, bu gelişimi görerek kurumsallaşma çalışmalarını hızlandırdığı, bu kapsamda kulüp bünyesindeki kontrol ve denetim sistemini güçlendirecek adımlar attığı görülüyor. Son dönemde yapılan çalışmalarla tüm personelin görev ve sorumluluklarının yazılı hale getirilmesi, yetki ve onay seviyelerinin belirlenmesi, süreçlere ilişkin iş akışlarının oluşturulması, her şeyin kayıt altına alındığı sistemler kurulması, talep ve onay akışının kontrol adımlarını da içerecek şekilde sisteme taşınması, yeni yazılımların kullanılmaya başlanılması, raporlama sistemi oluşturulması, iç denetim biriminin kurulması gibi önemli adımları bu kapsamda belirtmek mümkün.
Kulübün kontrol ve denetim yapısını güçlendiren bu adımlar, Fenerbahçe’nin karşısındaki riskleri daha etkili bir şekilde yönetmesine imkan vererek, geleceğe daha güçlü yürümesine imkan sağlayacaktır. Bu nedenle bu adımların daha da ileriye taşınması, iç denetime önem verilmesi, desteklenmesi, gerek insan kaynağı, gerekse de teknoloji açısından yeterli kaynağın ayrılması, iç denetim raporlarında yer verilen eksiklik ve aksaklıkların gecikmeden giderilmesi gerekiyor.
Gürdoğan Yurtsever
www.fenerbahcekitap.com
www.icdenetim.net
admin@fenerbahcekitap.com
Fenerbahçe Dergisi’nin Aralık 2013 sayısında yayınlanmıştır.
