Günümüzde ekonomi, finans ve teknoloji alanlarında yaşanan hızlı gelişmeler spor kulüplerini de doğrudan etkiliyor. Kulüplerin gelirleri artıyor, yeni gelir kalemleri ortaya çıkıyor. Bazı kulüpler forma başta olmak üzere lisanslı ürünler üretiyor ve satıyor. Doğrudan sporla ilgisi olmayan turizmden eğitime kadar çeşitli alanlarda ticari faaliyetler yürütüyor. Bunlar için şirketler kuruyor. Kulüplerin kurduğu bazı şirketler borsada işlem görüyor. Bu şekilde kulüplerin çalışan sayısı artıyor ve organizasyonları büyüyor.
Bu faaliyetler kulüplerin bütçelerini ve kurumsal yapılarını büyütürken yeni risklere de neden oluyor. Kulüpler bu faaliyetler esnasında piyasa risklerinden operasyonel risklere kadar pek çok riske maruz kalıyor. Bu risklerden bazıları kulüplerde zararlara neden olabiliyor. Bu zararların boyutları kulübün varlığını sürdürmesine engel olabilecek düzeye kadar yükselebiliyor. Bu nedenle bu riskleri yönetmek kulüpler için giderek daha önemli hale geliyor.
Kulüplerin uyum riskleri artıyor
Bu süreçte kulüplerin uymakla yükümlü olduğu mevzuat düzenlemeleri de artıyor. Kulüplerin faaliyetleri genişledikçe yeni yasal düzenlemeler ve düzenleyici otoritelerin düzenlemeleri gündeme geliyor. Bu da kulüpler açısından önemli uyum risklerine neden oluyor. Kulüplerin bu düzenlemelere eksiksiz uyum sağlamaları gerekiyor. Bu yapılamadığı takdirde yüksek tutarda cezalar, maddi kayıplar ve zararlar ortaya çıkabiliyor. Kulüpler önemli itibar kayıplarıyla karşılaşabiliyor.
Kulüplerin karşı karşıya olduğu uyum riskleri çok geniş bir çerçeveye yayılıyor. Kulüplerin faaliyet alanları genişledikçe bu riskler de artıyor. Ülkemizde spor kulüpleri dernek statüsünde kurulduğu için öncelikle dernekler yasası ve mevzuatına uymaları gerekiyor. Bu kapsamda kulüplerde İçişleri Bakanlığı veya valilikler tarafından denetim yapılabiliyor. Bunun yanı sıra gençlik ve spor mevzuatı çerçevesinde ise Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile il müdürlüklerinin de bu yönde çeşitli yetkileri söz konusu. Kulüplerin bu düzenlemelere uyum sağlamaları gerekiyor.
Ulusal ve uluslararası kurallara uymak gerekiyor
Kulüplerin ayrıca faaliyet gösterdikleri branşlardaki ulusal ve uluslararası federasyon ve konfederasyonların kurallarına uymaları da önem taşıyor. Örneğin özerk bir yapıya sahip olan Türkiye Futbol Federasyonu’nun futbol branşında çeşitli kuralları ve düzenlemeleri bulunuyor. Bu düzenlemelere göre kulüplere lisans veriyor, çeşitli maddi cezalar ve disiplin cezaları uygulayabiliyor. Basketbol ve voleybol gibi diğer branşlardaki federasyonların da buna benzer yetkileri bulunuyor.
Bunun yanı sıra FIFA ve UEFA gibi uluslararası kuruluşlarının düzenlemeleri de kulüpler için büyük önem taşıyor. Özellikle son yıllarda UEFA tarafından getirilen Finansal Fair Play kurallarına uyum sağlamak kulüpler için çok önemli. Bu kurallara uyum sağlayamayan kulüpler Avrupa kupalarına katılamama, transfer yasağı gibi önemli yaptırımlarla karşılaşabiliyor. Bu da kulüplere hem maddi hem de itibar anlamında büyük kayıplara neden olabiliyor.
Kulüpleri etkileyen birçok yasal düzenleme var
Bunların dışında da kulüplerin uymaları gereken pek çok yasal düzenleme bulunuyor. Bu düzenlemeler giderek artıyor. Bu yasalara dayanarak kamu kurumları veya düzenleyici otoriteler tarafından yapılan alt düzenlemeler de kulüpleri doğrudan etkiliyor. Bu kapsamda öncelikle vergi, muhasebe, finansal raporlama ve çalışma mevzuatına ilişkin düzenlemelere uyum sağlamak kulüpler için önem taşıyor. Bunun yanı sıra borsaya kote olmuş şirketleri olan kulüplerin sermaye piyasası kanununa ve Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yapılan düzenlemelere uymaları gerekiyor.
Son dönemlerde tüketicinin korunmasına yönelik önemli yasal ve idari düzenlemeler yapıldı. Yine tüketiciyi korumak amacıyla ticari reklamlarda uyulması gereken önemli kurallar bulunuyor. Ayrıca ticari tanıtımlar amacıyla gönderilecek elektronik iletiler için tüketicilerin önceden izinlerinin alınması gerekiyor. Yine son dönemde yayımlanan kişisel verilerin korunması yasası da spor kulüplerini doğrudan etkiliyor. Yasaya göre kişisel verilerin işlenebilmesi için kişilerin açık rızasının olması gerekiyor. Kişilerin verileriyle ilgili bilgi talep etme ve uğradığı zararın giderilmesini isteme hakkı bulunuyor. Veri işleme amacının ortadan kalkması durumunda kişisel verilerin silinmesi gerekiyor.
Taraftarlarına yani tüketicilere maç bileti, forma, lisanslı ürün veya diğer ticari ürünleri pazarlayan, satış yapan, bunlar için müşteri ilişki yönetimi (CRM) sistemleri kuran, telefon, SMS veya e-mail ile tanıtımlar yapan, reklam yayınlayan, üyelerinin ve müşterilerinin kişisel verilerini alan ve işleyen spor kulüpleri için bu düzenlemelere uyum sağlamak büyük önem taşıyor. Bu süreçte kulüpler için çok önemli riskler bulunuyor. Bu düzenlemelere uyumsuzluk sonucunda hem hapis hem de yüksek tutarlarda para cezaları söz konusu olabiliyor.
Bunların yanı sıra televizyon ve radyosu bulunan kulüplerin Radyo Televizyon Üst Kurulu mevzuatına, eğitim kurumları, koleji ve üniversitesi bulunan kulüplerin ise Milli Eğitim Bakanlığı ve YÖK mevzuatına uyum sağlaması gerekiyor. Ayrıca spor kulüpleri için suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi yasası ve bu kapsamdaki mevzuata uyum sağlanması da kritik önem taşıyor. Spor kulüpleri bu mevzuat kapsamında yükümlü grupları arasında sayılıyor. Transferlerde ödenen milyon dolarlar ve dünyada spor ve futbolun kara para aklama için en fazla kullanılan alanlardan birisi olduğu yönünde sıkça karşılaşılan iddialar ve haberler dikkate alındığında spor kulüplerinin kara para aklama riskinden korunması için bu mevzuata uyum sağlanması kritik önem taşıyor.
Uyum programları oluşturmak gerekiyor
Kulüplerin kendilerini etkileyen yasal düzenlemelere uyum sağlamaları için uyum programları oluşturmaları önem taşıyor. Bu kapsamda kulübü etkileyen yasal düzenlemelerin envanterinin çıkarılması, düzenlemelerde öngörülen kurallara uyum düzeyinin belirlenmesi, eksik alanların tespiti, bunları düzeltici aksiyonların alınması, bu yönde kulüp bünyesindeki görev, yetki ve sorumlulukların açık bir şekilde belirlenmesi ve uzman personelin istihdam edilmesi gerekiyor. Bunun yanı sıra kulüp bünyesinde etkili bir iç kontrol sisteminin oluşturulması ve uyum risklerinin yönetimi konusunda yönetim kuruluna güvence ve danışmanlık hizmeti verecek iç denetim fonksiyonu kurulması da önem taşıyor.
Bunlar yapıldığı takdirde kulüplerin uyum risklerini etkili bir şekilde yönetmesi mümkün olabilecek, kulüpler yasalara ve kendilerini etkileyen diğer düzenlemelere uyumsuzluk nedeniyle oluşabilecek ceza ve diğer maddi kayıplardan korunabilecektir. Bunlar da kulüplerin sağlıklı gelişimleri, sürdürülebilir büyümeleri ve itibarlarının korunmasına önemli katkılarda bulunabilecektir. Bu nedenle kulüplerin bu konunun üzerinde önemle durması ve uyum risklerini yönetmeye imkan sağlayacak mekanizmaları oluşturması gerekiyor.
Gürdoğan Yurtsever
www.fenerbahcekitap.com
www.icdenetim.net
admin@fenerbahcekitap.com
Fenerbahçe Dergisi’nin Ocak 2018 sayısında yayımlanmıştır.
